انواع خوراک دام
خوراک دام سالم و غنی شده درمیان دامداران و کشاورزان مسئله مهمی است، که به رشد و سلامتی دام کمک فراوانی می کند. بیشتر اوقات با توجه به شرایط آب و هوایی و خشکسالی، یک دامدار را می تواند نگران کند؛ به این دلیل برای تامین غذای دام های خود به روش علوفه هیدروپونیک روی آورده اند.
خوراک دام باید به دور از منابع احتمالی میکروب ها مانند: جوندگان، پرندگان، حشرات یا سایر حیوانات نگهداری شود. ما در این مقاله به انواع خوراک های دام اشاره کرده ایم:
علوفه
علوفه ها خوراک دام هستند؛ که شامل یونجه، کاه، سیلو، علف باغ می شوند. گاو و گوسفندان به ازای هر 1 کیلوگرم گوشت به 8 کیلوگرم غلات احتیاج دارند. در روش های سنتی غذای دام اغلب ضایعات خانگی یا از طریق علوفه طبیعی نیازهای حیوان برآورده می شود.
یونجه
دامداران یونجه را به عنوان گیاه مقاوم یاد می کنند؛ و بیشتر برای پروارکردن دام های خود از این محصول استفاده می کنند. علوفه یونجه اکثر ویتامین ها، کلسیم، منیزیوم و آهن دام ها را تامین می کند، این نوع خوراک دام برای دامداران بسیار حائز اهمیت می باشد؛ و نکات مهم در کیفیت یونجه، زمان کاشت و برداشت این محصول است. در مناطقی که زمستان های معتدل دارد، بذر یونجه در پاییز و در مناطقی که زمستان های سردی دارد در فصل بهار کاشت شده ولزوما باید پیش از شروع تابستان داغ برداشت شود. آب مورد نیاز این محصول در سال 1000 تا 2000 میلی متر است. گاهی اوقات دامدار در روش سنتی با کمبود علوفه مواجه می شود؛ و برای جبران این کمبود دامپروران به روش کشت یونجه هیدروپونیک پناه می برند.
نوع دیگری از خوراک دام علف باغ است!
علف باغ بیشتر برای گاو های شیرده مورد استفاده قرار می گیرد و این خوراک دام باعث افزایش چربی شیر می شود. علف باغ پرپشت و پر حجم است، رشد خوبی دارد، و معمولا بین 20 تا 1400 سانتی متر و گل آن 2 تا 5 ارتفاع دارد. این نوع گیاه هرز بیشتر در مزارع و باغ ها گاهی کنار نهرها رشد می کند.
سیلاژ
سیلاژ که با نام سیلو کردن هم در میان دامداران شناخته شده است از دیگر مواد غذایی خوراک دام است که در افزایش شیر دام تاثیر بی نظیر دارد. دامپروران برای حفظ مواد غذایی دام خود از سیلاژ تخمیر، استفاده می کنند؛ که از تخمیر ساقه و برگ های علوفه جو، ذرت یا اضافه های مزرعه فرآوری می شود. مواد غذایی سیلاژ شده به علت وجود فیبر، نشاسته، کربوهیدرات، برای گوسفندان انرژی زا است. از دیگر مزیت های سیلاژ این است که همچون کشت نیاز به شرایط جوی خاصی ندارد.
کاه
کاه نسبت به دیگر خوراک ها، از ارزش غذایی کمتری برخوردار است. به دلیل فیبر زیاد ، هضم غذا طولانی تر و باعث کاهش وزن حیوانات می شود، برای حل این مشکل حتما باید با هیدروکسید سدیم و آمونیاک اوره ترکیب شود.
کنجاله
دانه های جامد روغنی است که در مراحل روغن کشی از دانه های سویا، آفتابگردان، کلزا، پنبه دانه، زیتون بدست می آید که پروتئین دام را تامین می کند.
سبوس دام
سبوس، پوسته گندم و جو است؛ برخی از این مواد غذایی برای خوراک دام ها، ویتامین ب، آهن، کلسیم، منیزیم و فسفر را شامل می شود. و در سلامت و رشد دام تاثیر زیادی دارد.
کنسانتره جز خوراک دام می باشد.
مجموعه ای از مواد مغذی برای تغذیه دام است که ترکیباتی از کلزا، سبوس، جو، ذرت دامی، سویا، کربنات کلسیم، نمک و جوش شیرین می تواند باشد، که باعث رشد دام ها و افزایش وزن می شود. کنسانتره به دسته های، مش ( آردی)، پلت و خوراک کامل تقسیم می شود.
فواید و مزایای کنسانتره دامی
- بهبود تولید شیر
- افزایش چربی
- بهترین مکمل غذایی یونجه است
- باعث افزایش بره زایی
- باعث بالابردن چند قلوزایی
- عدم نیاز به انواع علوفه ها
کلیه علوفه بدست آمده از برداشت محصولات برای سال هایی که دامداران دچار کمبود هستند در انبار نگهداری می شود. برای جلوگیری از فاسد شدن محصول انبار شده باید محیط انبار کاملا عاری از میکروب باشد.
انواع افزودنی های خوراک دام
دامداران با استفاده از مواد افزودنی از شیوع بیماری های عفونی، سقط جنین و از تمام بیماری های دیگر جلوگیری می کنند. که می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آنتی بیوتیک
عامل محرک رشد و بهبود عملکرد هستند که باعث بهبود خوراک دام و سلامت آن می شود.
پروبیوتیک ها
سیستم ایمنی دام ها را افزایش می دهد و از ابتلا حیوانات به بیماری جلوگیری می کند.
آنزیم ها
بدون اینکه اثری روی محصولات دامی داشته باشند هضم غذا را آسان تر می کند.
پری بیوتیک ها
باعث پیشگیری و درمان عفونت، کاهش بیماری های تنفسی، افزایش عملکرد دام، کاهش آلودگی محصولات، کاهش اسهال عفونی و یبوست می شود.
اسیدی فایرها
به بهبود هضم پروتئین کمک می کند و انرژی دام را بیشتر می کند.
فیتوییوتیک ها
طعم دهنده خوراک دام و نقش حفاظت از مواد غذایی را دارد.
ضدعفونی کننده ها
یکی از اصلی ترین بخش بهداشت و امنیت زیستی در یک مزرعه است.
توکسین باریندرها
تامین سلامتی غذا دام را برعهده دارد.
آنتی اکسیدان ها
جایگزین خوبی برای ویتامین E است.
بتائین
بر چربی و پروتئین ها اثرمی گذارد و کیفیت و مرغوبیت لاشه را افزایش می دهد.
پلت چسبان ها
پلت کردن خوراک، فضای کم تری برای خوراک دام اشغال می کند و غذای مورد نیاز حیوان در دسترس است، پلت چسبان ها باعث رشد سریع حیوانات می شوند و دوره رشد آن ها را کوتاه تر می کنند.
امولسی فایرها
به منظور تازه نگه داشتن غذا یا افزایش در رنگ و طعم آن می شود.
روش های نگهداری خوراک دام به 3 روش است:
- خشک کردن طبیعی علوفه
- خشک کردن علوفه زیر سقف
- سیلو کردن علوفه، دانه ها، غلات ها
در زمان خشک شدن علوفه، 70 یا 80 درصد آب خود را از دست می دهد و فقط 10 درصد رطوبت را در خود حفظ می کند. مدت زمان خشک شدن آن بستگی به نور خورشید دارد، و در روز دوم یا غروب همان روز باید علوفه را زیررو کرد. روز سوم، علوفه تقریبا پژمرده و در حال خشک شدن می باشند؛ در زمان جمع آوری محصول باید حداقل 25 درصد رطوبت خود را ازدست داده باشد تا موجب کپک زدگی نشود.
برای نگهداری، علوفه خشک شده را باید در انبار سرپوشیده قرار داد و روی آن ها را پوشاند تا عوامل بیرونی همچون باد و باران به علوفه آسیب نزند. در مناطق بارانی بهتر است آن را روی سه پایه قرار داد یا آن را آویزان کرد. اما خشک کردن علوفه در انبار کمی متفاوت و سخت تر است، علوفه خشک شده در انبار ارزش بالاتری دارد به دلیل این که زودتر از زمین های کشاورزی برداشت می شود و کمتر مرغوبیت خود را از دست می دهد. و باید هرچه سریع تر روند خشک کردن آن تمام شود تا از فاسد و سیاه شدن علوفه جلوگیری شود.
انبار حتما نباید در جایی مشخص در نظر گرفته شود فقط کافی است سقف آن سرپوشیده باشد، ارتفاع آن 5 متر باشد و کف انبار، شبکه ای چوبی یا آهنی پوشیده شده باشد. در آن مکان از باد بزن های قوی و بزرگ استفاده شود که هوا راحت تر در محیط و در توده های علوفه در جریان باشد. روش دیگری که از زمان قدیم تا به حال رواج دارد، سیلو کردن علوفه است. اگر به درستی انجام شود به همان اندازه در رشد و مرغوبیت لاشه دام تاثیر می گذارد. سیلو کردن علوفه مزایای زیادی برای دامپروران دارد؛ و به صورت خلاصه در این مقاله ذکر شده است.
مزایای سیلو کردن علوفه
- سیلو کردن علوفه باعث می شود، دامپروران درتمام فصول دسترسی به علوفه تازه و آبدار داشته باشند.
- علوفه، غلات، دانه در طول سال ارزش غذایی خود را حفظ می کند و شرایط آب و هوایی روی آن تاثیری ندارد.
- زمان تغذیه، دام تمام علوفه سیلو شده را مصرف می کند و چیزی از آن باقی نمی ماند.
- زمان سیلو کردن به راحتی می توان افزودنی های خوراکی به آن اضافه کرد.
- هزینه ساخت سیلو خیلی کمتر از انبار است.
- سیلو کردن علوفه نسبت به گیاهان خشک فضای کمتری را اشغال می کند.