انواع نژاد بز کدامند؟
انواع نژاد بز، گونه های اهلی هستند که به عنوان دام نگهداری می شوند. گله داران به دید اقتصادی پر سود به این نوع نژاد بز نگاه می کنند، طول عمرآن ها 12 تا 14 سال است. به طور کل می توان بزها را به دسته های شیری، گوشتی، پوستی تقسیم کرد.
1. یکی از انواع نژاد بز، بز نجدی چند قلو زا است.
در مناطق جنوب غربی ایران (خوزستان و اطراف قم ) دیده می شود. این نژاد بز به دلیل آب و هوای گرم و خشک توان کوچ در مسافت های طولانی را ندارند. هزینه های این نوع نژاد ارزان و خوراک آن ها از پسماندهای نان و حتی زباله های منازل و مراتع تامین می شود، شیر و گوشت نسبتا خوبی دارد.
مشخصات ظاهری بز نجدی
جثه کوچک و قدرت پروار آن کم است به عنوان نژاد گوشتی شاخته شده است. این بزها دارای رنگ های کرم، آهویی، قهوه ای روشن و تیره یا سفید است. برنجدی سری تقریبا کوچک با پوزهای ظریف و گوش های پهن نیم افتاده دارد. گردنی ظریف و کشیده با زاویه ای کوچک به بدن متصل می شود. نجدی دست و پایی کوتاه و ظریفی دارد. فصل جفت گیری آن ها از اوایل بهار تا اواخر پاییز است. بز های نجدی زایمان اول آن ها تک است ولی در زایمان های بعدی 2 قلو تا 3 قلو دیده شده؛ طول مدت زمان زایمان آن ها بین 60 تا 120 روز است. در طول سال می تواند 2 بار زاد و ولد داشته باشند.
در نتیجه پرورش این نوع نژاد، به دلیل کم بودن هزینه های نگهداری و خوراک آن ها، تولید شیر خوب و دو قلو زا بودن بز نجدی مقرون به صرفه است.
2. تالی بز شیری ایران
بز تالی یکی از بزهای شیری ایران محسوب می شود. در شهرهای میناب، بندر عباس، بندر خمیر، بندر لنگه و جزایر قشم هستند، می توان گفت نصف بز های استان هرمزگان نژاد بز های تالی است.
تولید شیر روزانه 800 گرم و دوره شیر دهی 120 روزه، میانگین شیر دوره 100 لیتر است.
نژاد بزهای تالی رنگ بدن آن ها قهوه ای تیره تا روشن است و این حیوان گوش های کوچک یا بدون شاخ هستند، دست و پایی ظریف و موهای کوتاه و براق دارند.
بز تالی جز نژاد گوشتی ایران هم محسوب می شود.
3. بز کرکی راینی
این بز کرکی به دلیل کرک وکیفیت بالا ارزش اقتصادی زیادی دارد. بیشتر در شهرستان های کرمان و بافت پرورش داده می شود. میانگین طول دوره شیر دهی 150 روز و میزان شیر در یک دوره 50 لیتر است. درصد دوقلوزایی آن %3 است. رنگ بدن بزهای کرکی رائینی بیشتر سفید و پوشیده از کرک و مو هستند و گاهی به رنگ های قهوه ای، سیاه یا ترکیبی از این رنگ ها به صورت ابلق یا ابرش می توان دید. شاخ های این بز اغلب خمیده هستند. گردن کوتاه و پوشیده از کرک و مو و گوش های متوسطی دارند، دم آن ها پوشیده از مو و رنگ آن ترکیبی از سیاه و سفید یا قهوه ای دیده می شود.
4. بز مرخز
این نژاد حیوان ها بیشتر در استان های آذربایجان غربی، کرمانشاه، کردستان هستند. رنگ بدن آن ها قهوه ای تیره تا روشن و گاهی شکلاتی، سیاه یا سفید است. الیاف رنگ قهوه ای یا سفید آن به دلیل رنگ پذیری در حوزه ی صنعت اهمیت ویژه ای دارد و بیشتر این الیاف صادراتی و گران است. الیاف سالانه آن تقریبا یک کیلو گرم است؛ در استان کردستان و بخش های کرد نشین، از این الیاف در تولید لباس های محلی خود استفاده می کنند. میانگین دوره شیر دهی 196 روز است و مقدار آن در دوره ی شیر دهی 150 لیتر، در صد دو قلوزایی آن %33 است.
5. بز نژاد سیستان و بلوچستان
این حیوان جثه ی بزرگی دارد و جز بز های شیری محسوب می شود که روزانه 5/1 لیتر شیر تولید می کند، میزان دوقلو زایی %30 است. این حیوان ها در قسمت گلو ریش و موی زیادی دارند و روی پیشانی دسته مویی قرار گرفته است. دست و پا پوشیده از مو، نیم رخ سر صاف و مستقیم ، ستون فقرات راست است.
انواع نژاد بز خارجی
بزهای خارجی را می توان به سه دسته : شیری، گوشتی، پوستی نام برد.
بز های شیری جهان
1. نژاد بز سانن
سانن را می توان یکی از انواع نژاد بز شیری در جهان نام برد، این نژاد مقبولیت خاصی دارد، بیش از چند سالی است که در ایران هم پرورش داده و به تولید لبنیات کشورمان کمک می کنند و از فروش شیر و بزغاله ها سود خوبی بدست می آورند. بز سانن در دوران شیر دهی 3 تا 8 لیتر شیر تولید و درصد چربی آن 3 تا 4 درصد است. بزهای سانن دو قلوزا یا چند قلوزا هستند. پیدایش این نژاد در کشور سوئیس بوده و اغلب شیر اصلاحی آن در استرالیا و لبنیات آن در امریکا تولید می شود.
اکثر این حیوانات در رنگ های سفید یا قهوه ای می توان دید. گوش این نژاد نوک تیزمستقیم رو به بالا است و دارای شاخ کوتاه یا بدون آن هستند. بدن این نوع حیوان ها پوشیده از مو های ریز و کوتاه است. در برابر گرما و نور تحمل خوبی ندارند، اهلی و آرام هستند، و گردنی دراز و پستانی بزرگ تا متوسطی دارند از این جهت شیردوشی به صورت ماشینی بهتر است؛ میزان سودآوری از این شیرها زیاد است.
2. نژاد بز آلپاین
یکی دیگر از بز های شیری در جهان آلپاین است. نژاد این در بزها فرانسه و پیدایش آن ها در کوه های آلپ است. نیمی از نژاد آن به ایالات متحده برده شده است. بزهای آلپاین به دلیل ویتامین های فراوان از جمله A,B,C,E,K درشیر طرفداران زیادی به خود جلب کرده است، و تولید روزانه شیر آن ها 4 تا 5 لیتر است. در حوزه صنت سودهی بالایی دارد.
بز آلپاین در کدام کشورها زاد و ولد می شود؟
تولید زاد و ولد نه تنها در فرانسه در کشورهای دیگر مانند هند، مالزی، فیلیپین، علاوه بر این کشورها در ایران به طور متوسط پرورش این حیوان را دارند. در ایران نسبت به کشورهای دیگر تولید شیر کمتر به طور متوسط دوره شیردهی آن ها 40 تا 150 لیتر است. در کل این بزها علاوه بر فرانسه نژاد های مختلفی دارند؛ نژاد آلپاین آمریکایی که جثه قوی و شیردهی خوبی دارند.
نژاد انگلیسی؛ میانگین شیردهی بالایی دارند. نژاد صخره ای؛ که این نژاد پر شیرترین بزآلپاین است. و اما نژاد سوئیسی که می توان جز نژاد گوشتی و شیری نام برد. رنگ این نژاد قهوه ای تیره مایل به قرمز و گردن آن ها سیاه و سفید است. نژاد بز آلپاین بدنی پوشیده از موهای کوتاه قهوه ای، خاکستری یا ابلق است. گوش کوچک روبه بالا، قد بز های ماده تقریبا 77 سانتی متر، و بزهای نر 85 سانتی متر است.
3. نوبیا بزهای شیری، گوشتی
نژاد بز نوبیا یکی از بز های شیری گوشتی با درصد بالای چربی در جهان است، حدودا چربی آن %4.8 است. تولید شیر روزانه آن ها 3.9 کیلوگرم است، شیر آن ها طعم شیرینی دارد. این حیوان ها با هر آب و هوایی سازگار هستند. پیدایش آن ها در آفریقا، هند و خاورمیانه است. بدن این بزهای نوبیا پوشیده از خز کوتاه به رنگ های سیاه، قهوه ای مایل به زرد، قهوه ای و قرمز است. گوش های دراز و آویزانی دارند، صدا های بلندی از خود تولید و در کل پر سرو صدا هستند، عضلات و گردن قوی دارند، بز نوبیا اغلب دو قلوزا هستند به ندرت پیش می آید زایش آن ها تک باشد.
انواع نژاد بز گوشتی در جهان
1. بزهای بوئر پر اهمیت ترین نژادها
بز بوئر بدن مقاوم تری نسبت به نژاد های دیگر دارد می توان گفت حتی نسبت به گاو هم مقاوم تر است. طعم شیر بز بوئر با دیگر نژادها متفاوت است. شیر این حیوان قند، چربی و پروتئین آن خیلی شباهت با شیر مادر دارد و نوزادان می توانند به جای شیر مادر استفاده کنند. بز بوئر به طور متوسط روزانه 8 کیلوگرم شیر تولید می کند. پیدایش این بز ها از آمیخگی قبایل بومی آفریقا با نژادهای هند و اروپایی ایجاد شده است. در آب و هوای گرم توان زندگی کردن را دارند. به دلیل رشد سریع این حیوانات و لاشه های نسبتا بزرگی که دارند، برای تولید گوشت استفاده می کنند.
مهم تر از همه بزهای بوئر به دلیل چند قلوزا بودن دارای اهمیت ویژه ای است. هر 2سال 3 بار زاد و ولد می کند.
2. نژاد بزهای کایکو
زاد و ولد این حیوان ها در نیوزلند است. آن ها را می توان با سانن و باک نوبیا پرورش داد تا تولید شیر و محتوای چربی آن ها افزایش یابد. این نژاد سفید رنگ در امریکا پرورش و گوش‌هایی شبیه بزهای اسپانیایی دارند.
3. نژاد بزهای مایتونی
درباره این نژاد بز اطلاعات دقیقی در دست نیست اما یکی از «نژادهای گوشتی در جهان می باشد.
4. نژاد بزهای اسپانیایی
یکی از نژادهای خوب، برای تولید گوشت محسوب می شود، این حیوان به امریکا و بعد از آمیختگی به مکزیک و کارائیب راه پیدا کردند، این نژاد به دلیل توانایی رشد در هر شرایط جوی و محیطی، خواهان زیادی دارند. این نوع حیوانات دارای شاخ کشیده بلندی به سمت بالا و موهای کوتاه و بلند تمام بدن این بز را پوشانده و به دلیل متنوع بودن رنگ بدن نمی توان رنگ خاصی را برای این حیوان در نظر گرفت، مثل بزهای دیگر از نوع گوشتی، سالی 3 بار زایش دارند. گاهی اوقات 4 قلو زایی برای آن ها اتفاق می افتد.
5. نژاد بزهای پیگمی
بزهای پیگمی برای تولید گوشت پرورش داده می شود و سازگاری با هر نوع آب و هوا را دارند، به عنوان حیوان خانگی در بعضی از کشورها نگهداری می شود. پیدایش آن از کشور کامرون بوده است.
یکی انواع نژاد بزها، می توان بز پوستی را نام برد.
1.سیاه بنگال
بز سیاه بنگال نژادی چند قلوزا است که سالی دوبار می زاید. از پوست آن برای تولید کفش های بادوام استفاده می کنند.
2. بز زانگوی
بدن این بزغاله ها پوشیده از الیاف فر سفید رنگ است، در 35 روزگی آن این الیاف به 7 سانت می رسد به این دلیل در این سن ذبح می شود.