انواع نژاد گوسفند

انواع نژاد گوسفند:

پرورش انواع نژاد گوسفند چندان پیچیده نیست، با توجه به شرایط محیطی و آب و هوا، خوراک دام سالم می توانید هر نژاد دامی را بارور  و جفت گله های خوبی داشته باشید.

در این مقاله در مورد انواع نژاد گوسفند به صورت کامل توضیح داده شده است و آن ها را به دسته های زیر تقسیم می کنیم:

• گوشتی
•  شیری
• پوستی

 گوسفندان گوشتی:

• افشاری
• کردی
• ببختیاری
•  تالشی
•  زل
• شال
• دالاق
• مهربانی

گوسفند افشاری

این حیوانات از نظر ویژگی های ظاهری، رنگ و نژاد آن ها مشخص می شود. در کل، گوسفندان دارای گوشت، شیر و پشم هستند ولی در یکی یا دو مورد از ویژگی ها بارز تر هستند. نژاد گوسفند افشاری در دسته گوشتی قرار دارد. این نژاد در بین استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان پراکنده اند.

ویژگی ظاهری گوسفندان افشاری

• این نژاد حیوان دنبه فراوان و دارا بودن حالت خاص آن که از کمر شروع و به آن حالت افتادگی می دهد.
•  قدبلند و دارای دست و پای ظریف و قوی هستند که به آن ها قدرت راهپیمایی در مناطق کوهستانی را می دهند.
• شاخ ندارند و رنگ آنها قهوه ای مایل به قرمز است.
•   گاهی رنگ سیاه در بین آن ها دیده می شود. گوش های آن ها نیم گوش یا بدون گوش دیده شده است.
• این حیوان به دلیل پشم ضخیمی که دارد در صنعت قالی مورد استفاده قرار می گیرد.

  در دوران پروار آن ها تقریبا 130 تا 240 گرم وزن اضافه می کنند.  در طول دوره بیماری بدن حیوان مقاومت زیادی از خود نشان می دهند.

نژاد گوسفند افشاری خود به 3 دسته:

1. واريته قاشقا افشار
2.  واريته قمر افشار
3. واريته آق افشار تقسیم می شود.

واریته قاشقا افشار

رنگ آن ها قرمز مایل به قهوه ای است. تفاوت این نژاد گوسفند با نژاد اصلی خود، کم بودن پشم بدن آن ها است. در واریته قاشقا بیشتر پشم آن ها ریخته و پشم کمتری دارند. روی پیشانی آن ها لکه سفیدی است که در میان گوسفند های دیگر کمتر دیده می شوند. دیگر با نژاد اصلی خود از نظر خصوصیات و ویژگی های دیگر تفاوت چندانی ندارند.

واريته قمر افشار

تنها تفاوت این گوسفند با نژاد اصلی خود، پشم خاکستری آن است.

واريته آق افشار

گوسفند واریته افشار مانند قمر افشار تنها تفاوت آن در رنگ پشم است که به صورت یک دست سفید و بدون لکه است.

 گوسفند کردی

یکی دیگر از انواع نژاد گوسفند، کردی است که خود به دو دسته تقسیم می شود:

1.  کردی کردستان
2. کردی خراسان

نژاد کردی کردستان

جسمی متوسط با دست و پای کشیده و قوی که در منطقه کوهستانی قدرت راهپیمایی درمراتع را دارد. مراتعی سبز و مرغوب برای خوراک گوسفند وجود دارد. این نژاد گوسفند سر بزرگ محدبی شکل  دارند. و اکثریت این میش ها بدون شاخ هستند یا شاخ کوچکی دارند.

نژاد کردی خراسان

در مناطق خراسان شمالی و مناطق خراسان رضوی پراکنده شده اند. در دوران شیر خوارگی رشد بالایی دارند. رنگ آن ها قهوه ای روشن و تیره است. پشم رنگی و زبری دارند که در صنعت قالی مورد استفاده قرار می گیرد.

این نژاد شاخ کوتاهی دارند یا کلا بدون آن هستند. پیشانی آن ها با پشم زیادی پوشیده و گوش های بسیار کوچک و کوتاهی دارند. شکل دنبه آن ها گرد و حالتی برگشته دارد که به دنبالچه آن ختم می شود. همچنین نسبت به خشکسالی و بیماری ها بدن مقاومی دارند.

 نژاد بختیاری

نژاد بختیاری در مناطق لر نشین ایران و بیشتر در مناطق چهار محال بختیاری پراکنده شده است. این استان به عنوان زیستگاه اصلی آن ها به شمار می رود. جز گوسفندان سنگین وزن در ایران شناخته شده و افزایش پرواربندی آن ها 230 گرم میرسد. داشتن پاهای قوی و استخوان بندی محکم جز خصوصیات خوب آن محسوب می شود.

ویژگی های ظاهری نژاد بختیاری:

 رنگ بدن آن ها قهوه ای روشن تا  تیره دیده شده است. گوش هایی بلند، و انتهای مفصل دست و پای آن به صورت مفصل خرگوشی با لکه هایی در اطراف چشم  و بدنی سفید رنگ دارند. موهایی در قسمت سردارند که به آن کاکل می گویند. و این نژاد را با کاکل خریداری می کنند به این دلیل، نسبت به نژاد های دیگر قیمت بالاتری دارند. جز چند قلو زا ها به شمار می روند. میزان شیردهی آنها 5 ماه است و در طول روز 800 گرم شیر تولید می کنند. تولید پشم آن ها 1.5 تا 4 کیلوگرم پشم است.

نژاد گوسفند تالشی

گوسفندان نژاد تالشی مربوط به مناطق تالش و شمال کشور تا منطقه حیران اردبیل است. جثه بزرگی دارد، دنبه ای سفید رنگ و کوچک، کمری دراز با سری متوسط دارند. دست و پاهایی با لکه های قهوه ای روشن تا تیره را می توان در آن ها دید.

این نژاد گوسفند با هر نوع شرایط آب و هوایی سازگاری دارد. بیشتر اوقات آمیختگی با گوسفندان پاکستانی و گوسفند رومانوف دارند که درصدد چند قلوزایی آن ها بالا می رود. این نژادها یک نژاد خوب است. تولید پشم آن ها 1.5 تا 2.5 کیلوگرم در سال تولید می کند.

نژاد زل

نژاد زل در منطقه شمالی در استان مازندران است. به خاطر نداشتن دنبه از سایر نژادها متفاوت شده است. در برابر بیماری های انگلی مقاوم تر است. دست و پاهایی بلند و کشیده ای دارند. در مسافت های طولانی جنگل و کوهستانی توان راهپیمایی زیادی دارند.  دو قلو زایی هستند.

بیشتر دامداران برای افزایش تولید مثل این نژاد را انتخاب می کنند. پشم با کیفیتی ندارند فقط به خاطر لاشه گوسفندی آن و افزایش روزانه 145 گرم در پرواربندی، می توان جز دسته های گوشتی محسوب کرد. در فصل بهار و پاییز قابل جفت گیری هستند و در فصل پاییز می توانند زایمان داشته باشند.

نژاد گوسفندی شال

نوع دیگر انواع نژاد گوسفند که بیشترین سود برای دامدار دارد، نژاد شال است. البته با توجه به شرایط آب و هوای گرمسیری می تواند انتخاب خوبی باشد. برای دامداران گوسفندانی که از خوراک دام کمتری به وزن ایده آل برای فروش برسند مورد توجه است.

یکی از بارز ترین ویژگی این حیوان ها داشتن گوشت باکیفیت، و درصد میزانی از دنبه است. بیشتر در مناطق گرمسیر مانند: کرمان، یزد، اصفهان، سمنان، خراسان به خوبی این نژاد را پرورش داد.

هدف اصلی از پرورش و پروا کردن این حیوانات استفاده از گوشت مرغوب آن است. این نژاد گوسفند دارای وزن بیشتری نسبت با دیگر نژاد ها دارند. بره این نژاد گوسفند حدودا 5 کیلوگرم است ولی گوسفند بالغ آن 65 و70  کیلوگرم وزن دارد، این باعث سود کلان زیادی برای آن ها شده است.

چندو قلوزایی میش شال با عمل فلاشینگ بیشتر می شود. پیشانی آن ها که دارای لکه بزرگ سفید رنگ که تا انتهای سر کشیده شده است، یکی از ویژگی های بارز این حیوان محسوب می شود. پاها و سر آن ها از پشم کمتری پوشیده شده و گوش های آن ها به سمت پایین آویزان است. این نژاد  بدون شاخ هستند. در ابتدای تولد رنگ آن ها تقریبا سیاه است ولی در مواقع پشم چینی رنگ آن ها خاکستری می شود.

نژاد گوسفند دالاق

یکی از انواع نژاد گوسفند دالاق یا دالاک می توان نام برد. در استان گلستان در مناطق مراوه تپه و ترکمن صحرا پراکنده اند. در فصل بهار این مناطق پر از علوفه های مرتعی می شود که مورد استفاده دام قرار می گیرد. جز دسته گوسفندان گوشتی محسوب می شوند. پرورش این نژاد گوسفند سود خوبی برای دامدار دارد. پشم این حیوانات اصولا در اوایل بهار و آخر تابستان پشم چینی می شود.

برخلاف گوشت خوب، شیر کمی دارند. گوسفند دالاق با رومانف آمیختگی خوبی برای دوقلوزا بودن و افزایش باروری 3 مرتبه در طی 2 سال است. روزانه 14 گرم افزایش وزن دارند؛ درصد لاشه 45.7 است. باعث افزایش درآمد بالا برای دامداران می شود.

بدو تولد این حیوان ها به رنگ سیاه یا قهوه ای نسبتا تیره است هنگام رشد و بلوغ به رنگ شکری است. دست و پاهایی بلند و محکمی دارد. بدون شاخ با گوش های بلند و روی بینی این نژاد گوسفند کمانی است. پیشانی و گردن آن ها با پشم پوشانده شده و دنبالچه  کوتاه و خمیده ای دارند.

نژاد گوسفند مهربان

 گوسفند مهربان در استان های همدان، زنجان تا کردستان پراکنده است. زادگاه اصلی این حیوانات در شمال غربی همدان روستایی به اسم مهربان است. این حیوان در دو دسته شیری و گوسفندی قرار دارد. درصد دو قلو زای آن ها 13 درصد است. گوسفند مهربان نر برای لبنیات استفاده می شود. شیر و گوشت تولید شده این گوسفند از مرغوبیت و محبوبیت بالایی برخودار است.

به دلیل تحمل زیاد در برابر کم آبی، گرسنگی و بدن مقاومی در برابر بیماری، آفت و راهپیمایی های طولانی در کوهستان و دشت، سازگاری بالا با زمستان و سرما را دارند. پرورش این نوع گوسفند برای دامداران خیلی به صرفه تر است.

ویژگی ظاهری آن ها بینی برآمده، چشم های کج محدبی شکل و سوراخ های بینی گود و نزدیک به هم دارند. گوش های  لاله ای و دنبالچه دوکی شکل از مشخصات بارز آن ها هستند. این حیوان ها بدنی کشیده و سر و صورت آن ها و گاهی در زیر شکم  آن ها بدون پشم است. رنگ این نژاد گوسفند قهوه ای روشن تا تیره است.

نژاد گوسفندان شیری

 مغانی

گوسفند مغانی یکی از با کیفیت ترین نژاد گوسفند در ایران است. دامداران به دلیل شیر و گوشت مرغوب آن، طرفدار این نوع نژاد هستند. در استان اردبیل و دشت مغان پراکنده  و اکثر  آن ها در رنگ های قهوه ای روشن، سفید و نخودی می توان دید. این حیوانات برخلاف نژاد های دیگر مقاومت بدن آن ها در برابر بیماری کمتر است، و هنگام بیماری امکان انتقال ویروس به سایر گله ها را دارند.

دوره پروار بندی و رشد این نژاد در روز به 240 گرم  و روزانه 500 گرم شیر تولید می کنند. دوره شیردهی حیوان  به 4 الی 5 ماه می رسد. شیر آن ها خواص درمانی دارد از جمله به کاهش سطح کلسترول، تقویت استخوان ها و بهترین درمان برای سرطان است. بیشتر تولید لبنیات برای پرواربندی، گوسفند مغانی است.

جثه گرد و عضلانی از خصوصیات ظاهری این نوع نژاد گوسفند است. بینی قوچ به رنگ خرمایی و دارای خمیدگی است ولی میش مغانی بینی صافی دارد. تولید پشم سالانه آن 1تا 3.5 کیلوگرم است و جنس پشم آن ضخیم است.

نژاد قزل افشار

این نژاد گوسفندی قزل در مناطق آذربایجان شرقی و غربی در کوهپایه های سهند؛ مراغه، بناب، میانه، آذرشهر، سراسکندر پراکنده اند. مراتع سبزی برای چراگاه می توان دید. این نژاد جز دسته های گوشتی و شیری حساب می شوند. دامدارانی که تمرکز روی شیر گوسفندی دارند انتخاب خوبی است. بهترین نژاد چند قلوزا به حساب می آیند.

مشخصات ظاهری گوسفند قزل افشار:

رنگ قهوه ای متمایل به قرمز  و رنگ موی صورت، دست و پا قهوه ای تیره مایل به سیاه است. پشم نسبتا کمی دارند؛ پشم های روی دنبه و زیر شکم اصولا قابل استفاده نیست.

نژاد گوسفند پوستی

گوسفند زندی

گوسفند زندی جز نژاد گوشتی – پوستی و سبک وزن ها شناخته می شوند. اکثر آن ها هنگام تولد مشکی  رنگ هستند، بعد از گذشت چند ماه به رنگ قهوه ای روشن تغییر می کنند. در اثر نور تابش و عوامل ژنیتیکی نقره ای رنگ دیده می شوند؛ و درصد چربی آن ها نسبت به سایر نژاد ها  کمتر است. همین خصوصیت باعث مرغوبیت گوشت می شود. در مناطق قم، شهریار، آشتیان، دماوند و ورامین می توان دید.

نژاد گوسفند پشمی

گوسفند ماکویی

این نژاد جز آن دسته گوشتی – پشمی حساب می شود. برای تولید گوشت و پشم بسیار مناسب است. در استان آذربایجان غربی و ارومیه پراکنده هستند. پشم این نژاد گوسفند، رنگ سفیدی دارد و رنگ های دیگر را به خوبی در آن می توان دید، به دلیل پشم خوب آن در صنعت رنگرزی، و از الیاف آن برای ریسندگی و تولید البسه مرغوب استفاده می کنند. و همچنین در صنعت فرش طرفدار زیادی را به خود جلب کرده است.

میزان تولید پشم برای قوچ حدود 3 الی 5.2 کیلوگرم و برای بره ها 850 الی 1100 گرم است. بیشتر اوقات از شیر آن برای تولید پنیر لیقوان استفاده می شود. گوسفند ماکویی نسبت به سایر نسل های دیگر جثه بزرگ تری دارد، به این دلیل تولید گوشت آن ها زیاد است. پرورش این دسته از حیوانات  در مرند چشمگیر است.

نژاد بلوچی

گوسفند بلوچی جز دسته های گوشتی – پشمی است. در بخش شرقی و در استان سیستان و بلوچستان، کرمان، اصفهان، خراسان رضوی  پراکنده هستند، این حیوان ها در مناطق خشک و نیمه گرمسیری سازگاری بیشتری دارند. تولید پشم سالانه گوسفند بلوچی متوسط بین 2 الی 2.5 کیلوگرم است. و در زمان پروار بندی روزانه 175 گرم وزن اضافه می کند. پشم آن بیشتر در صنعت قالی بافی استفاده می شود. رنگ آن ها سفید و در قسمت های دور چشم و  مفاصل دست و پا، لکه های سیاه دارند. این میش ها بدون شاخ  و قوچ ها شاخ دار یا بدون شاخ دیده شده است. جز نژاد های دوقلوزا محسوب می شوند. طول دوره شیردهی این حیوانات 100تا 90 روز است.